Τρισμακάρια πάντα καὶ τρισόλβια τὰ θηρία: η ευτυχισμένη ζωή των ζώων και η ανθρώπινη δυστυχία (Φιλήμων)

Στο παρακάτω απόσπασμα από χαμένη κωμωδία του Φιλήμονα αναπτύσσεται η φιλοσοφική άποψη ότι τα ζώα είναι τα μόνα πραγματικά ευτυχισμένα πλάσματα, αφού οδηγός στη συμπεριφορά τους είναι η ίδια τους η φύση, επομένως δεν έχουν ηθικά διλήμματα ή τύψεις. Αντίθετα οι άνθρωποι ζουν μια δυστυχισμένη ζωή, αφού έχουν επινοήσει για τον εαυτό τους συμβάσεις, τιμωρίες, νόμους, κανόνες, στους οποίους υπακούν ως δούλοι. Μέσα σ' αυτή τη δυστυχία ο μόνος τρόπος επιβίωσης για για τον άνθρωπο είναι να επινοεί διαρκώς προσχήματα και δικαιολογίες για το κακό που ο ίδιος έχει ορίσει για τον εαυτό του:

ὦ τρισμακάρια πάντα καὶ τρισόλβια

τὰ θηρί΄͵ οἷς οὐκ ἔστι περὶ τούτων λόγος·

οὔτ΄ εἰς ἔλεγχον οὐδὲν αὐτῶν ἔρχεται͵

οὔτ΄ ἄλλο τοιοῦτ΄ οὐδέν ἐστ΄ αὐτοῖς κακὸν

ἐπακτόν͵ ἣν δ΄ ἂν εἰσενέγκηται φύσιν

ἕκαστον͵ εὐθὺς καὶ νόμον ταύτην ἔχει.

ἡμεῖς δ΄ ἀβίωτον ζῶμεν ἅνθρωποι βίον·

δουλεύομεν δόξαισιν͵ εὑρόντες νόμους͵

προγόνοισιν͵ ἐγγόνοισιν. οὐκ ἔστ΄ ἀποτυχεῖν

κακοῦ͵ πρόφασιν δ΄ ἀεί τιν΄ ἐξευρίσκομεν.

Τρισμακάριστα και τρισευτυχισμένα όλα

τα θηρία, που λογική δεν έχουνε σε τούτα τα ζητήματα,

ούτε και τίποτα έρχεται να τα ελέγξει,

ούτ’ άλλη παρόμοια συμφορά τους βρίσκει

αλλότρια, μα όποια φύση υπάρχει στο καθένα

εντός του, ευθύς αυτήν για νόμο του την έχει.

Ενώ εμείς οι άνθρωποι ζούμε ένα βίο αβίωτο.

Είμαστε δούλοι σε ιδέες, αφού βρήκαμε νόμους,

δούλοι και σε προγόνους κι απογόνους. Το να ξεφύγουμε

απ’ το κακό είναι αδύνατο, μα πάντα επινοούμε κάποια δικαιολογία.