Ο θάνατος του Φαέθοντα

Το σε κακή κατάσταση σωζόμενο παπυρικό απόσπασμα (P.Tebt. 3) που ακολουθεί αποτελούσε στην αρχαιότητα μέρος μιας ανθολογίας επιγραμμάτων. Στο τέλος κάθε επιγράμματος της συλλογής υπήρχε το όνομα του συνθέτη του, αλλά στο ποίημά μας δεν συμβαίνει αυτό, γεγονός που αναγκάζει τους φιλολόγους να το αποδώσουν με επιφύλαξη στον ποιητή του αμέσως επόμενου επιγράμματος στη συλλογή, που είναι ο Αλκαίος ο Μεσσήνιος. Από το ποίημα σώζονται τα δεύτερα μισά των στίχων, αλλά το υπόλειμμα αυτό είναι αρκετό, για να καταλάβουμε το περιεχόμενο και τη ροή του κειμένου. Το θέμα του είναι η περιγραφή μιας εικόνας ή ίσως ενός γλυπτικού συμπλέγματος που εμπνέεται από το μύθο του Φαέθοντος, όπως φαίνεται από το τελευταίο δίστιχο (στ. 9-10). Γίνεται λόγος για το άρμα του Ήλιου (στ. 1), τον κεραυνό που σκότωσε τον Φαέθοντα, όταν προσπάθησε να φτάσει στο δώμα του Ήλιου (3-4), για τις αδερφές του που τον θρηνούν (5-6). Ο ποιητής μας φαίνεται να ακολουθεί σπανιότερες παραδόσεις: α) ο Φαέθων κεραυνώνεται όχι επειδή έχασε τον έλεγχο του άρματος του Ήλιου και κατάκαιγε τη γη, όπως λέγεται συνήθως, αλλά επειδή θέλησε να δει το χρυσό παλάτι του Ήλιου, προφανώς χωρίς την άδειά του. β) Στον πάπυρο σώζεται η γραφή ]θωνου και είναι πολύ δελεαστική η συμπλήρωση Τι]θωνοῦ. Σύμφωνα με μια δευτερεύουσα παράδοση, πατέρας του Φαέθοντα δεν ήταν ο Ήλιος/Φοίβος, όπως συνήθως αναφέρεται, αλλά ο Τιθωνός, που στο πλαίσιο αυτής της παράδοσης δεν είναι σύζυγος, αλλά γιος της Ηώς και του Κέφαλου (Απολλόδωρος 3.14.3). Ο ποιητής μοιάζει να ενώνει τις διαφορετικές παραδόσεις στο ίδιο επίγραμμα και να καινοτομεί: ο Φαέθων είναι γιος του Τιθωνού, αλλά ως εγγονός της Ηώς, αδερφής του Ήλιου, εξασφαλίζει προφανώς την άδεια να πάρει το άρμα του θεού, αλλά όχι και την άδεια να ανέβει στο παλάτι του. γ) Το σωζόμενο παπυρικό ίχνος ]ίδα συμπληρώνεται με φυσικό τρόπο ως Ὑπεριον]ίδα, δηλαδή «ο γιος του Υπερίονα». Ο ποιητής διατηρεί την αρχαία παράδοση ότι ο Ήλιος είναι γιος του Τιτάνα Υπερίονα, ενώ γενικά η λέξη Υπερίων κατάντησε να είναι απλώς ένα επίθετο του Ήλιου. Παρακάτω συμπλήρωσα με τη φαντασία μου τα κενά, για να είναι ομαλή η ροή του κειμένου:

(Ετούτος είναι ο Φαέθων) που απ’ τ’ άρμα του, των αλόγων τη σκεύη,

(πέφτει με φόρα) στην τραχιά σκόνη, γέρνοντας τα σπασμένα του (μέλη).

(Του γιου του Τι)θωνού τη σάρκα την έκαψε ο κεραυνός,

(γιατί θέλησε τον οίκο του παιδιού του Υπερ)ίονα τον χρυσό να δει.

(Πανέμορφες, κοπέλες σεβάσμιες) τον αδερφό τους θα κλάψουν,

(με γόους θρηνώντας και) τα στήθη χτυπώντας.

(Και το άρμα του Ήλιου βγάζοντας) φλόγα διάπυρη,

(στο αστραφτερό παλάτι), στην έδρα του επέστρεψε.

(Ικανός ο τεχνίτης όλα) τα έφτιαξε ζωντανά να μοιάζουν,

(ζωγραφιά περίφημη έπλασε) με την αγαπημένη του τέχνη.