Lycoperdum
perlatum
Λυκόπερδο το μαργαριτοφόρο (κοινά: φούσκες, αλεπουπορδές)
Μανιτάρι σχεδόν σφαιρικό ή αχλαδόμορφο, που κάνει τnv
εμφάνισή τoυ, συνήθως σε πυκνές ομάδες, στα δάση και τα λιβάδια μετά τις πρώτες
φθινοπωρινές βροχές. Αρχικά, η επιφάνειά τou είναι λευκή και διακοσμείται με
προεξοχές σαν μικρά μαργαριτάρια, από όπου και τo όνομά του. Με την ωρίμανση η
επιδερμίδα τoυ γίνεται λεία και τo χρώμα του κίτρινο καφετί. Η λευκή σάρκα τoυ
μετατρέπεται σε μια πυκνή καφετιά μάζα μικροσκοπικών σπορίων, που ελευθερώνονται
σαν σύννεφο σκόνης από μια μικρή οπή, μόλις οι πρώτες σταγόνες βροχής πέσουν
πάνω στο μανιτάρι. Είναι εδώδιμα και σχετικά εύγευστα, αλλά μόνον όταν είναι
νεαρά και n σάρκα τoυς λευκή.
Boletus edulis
Βωλίτης ο εδώδιμος
(κοινά: βασιλομανίταρα, βασιλικούλες)
Οι βωλίτες είναι μανιτάρια
τoυ δάσους που έχουν πόρους αντί για ελάσματα στην κάτω επιφάνεια τoυ πίλου τους. Είναι συνήθως
σαρκώδη και μεγάλα μανιτάρια με όμορφα χρώματα και πολλά είδη τους έχουν τo χαρακτηριστικό
να χρωματίζονται μπλε στο μέρη που θα χτυπηθούν ή όταν η σάρκα τους έρθει σε
επαφή με τον αέρα. Το είδος αυτό
ξεχωρίζει από τηv εύρωστη, ογκώδη μορφή τoυ, τα γήινα χρώματά τoυ, τους αρχικά
λευκούς πόρους, που ωριμάζοντας γίνονται κιτρινωποί, τo στύπο με τη χαρακτηριστική
λευκή δικτύωση στο ανώτερο τμήμα τoυ καθώς και από τη λευκή σάρκα τoυ. Συχνά τo
μέγεθος τoυ πίλου μπορεί να ξεπεράσει τα 25 εκατοστά. Εμφανίζεται τo φθινόπωρο σε δάση κωνοφόρων και
φυλλοβόλων δένδρων, κυρίως στην κεντρική και βόρεια Ελλάδα. Είναι εκλεκτό εδώδιμο είδος, που συλλέγεται ευρέως στις
άλλες χώρες της Ευρώπης, όπου γίνεται ανάρπαστο στις λαϊκές αγορές και τα
μανάβικα.
Omphalotus
oleatius
Ομφαλωτός ο ελαιόφιλος (κοινά: ελίτης,
ελαδίτης)
Μανιτάρι με έντονο πορτοκαλί
χρώμα και πίλο που συχνά ξεπερνάει τα 15 εκατοστά, χαρακτηριστικά πιεσμένο στο
κέντρο. Τα ελάσματα κατέρχονται προς τo στύπο και έχουν τnv ασυνήθιστη ιδιότητα
να φωσφορίζουν στο σκοτάδι. Είδος κοινό στις μεσογειακές χώρες, όπου αναπτύσσεται τo φθινόπωρο, σχηματίζοντος
συχνά εντυπωσιακές δέσμες στn βάση κορμών ελιάς. Είναι δηλητηριώδες και προκαλεί σοβαρή γαστρεντερική διαταραχή. Το όνομά του τo οφείλει τόσο στο ομφαλοειδές σχήμα τou
πίλου τou, όσο και στnν προτίμnσή τou να φυτρώνει κοντά στις ρίζες τnς ελιάς.
Claνariadelphus truncatus
Κλαβαριάδελφος ο κόλουρος
Το μανιτάρι με το παράξενο αυτό όνομα είναι
αρκετό συχνό αργά το φθινόπωρο σε δάση κυρίως κωνοφόρων και σπανιότερα
πλατύφυλλων δένδρων. Η πεπλατυσμένη και ανώμαλη στnν ώριμη ηλικία κορυφή του το
ξεχωρίζει από τα άλλα συγγενικά είδη, που έχουν τnν κορυφή τους αnοστρογγυλεμένn.
Μοιάζει με μικρό ρόπαλο, μέχρι 15 εκατοστά ύψος, και το χρώμα του είναι καφέ
πορτοκαλί ή κίτρινο, απαλότερο στα πλάγια και εντονότερο προς την κορυφή. Η
μορφή του αυτή είναι το βασικό χαρακτηριστικό για την αναγνώρισή του στη φύση.
Σπάνια εμφανίζεται μεμονωμένο αλλά του αρέσει να σχηματίζει ομάδες, πολλές
φορές σε ημικυκλική ή κυκλική διάταξη, κάτω από τα έλατα. Είναι εδώδιμο
μανιτάρι. Μερικοί βρίσκουν ευχάριστη τη γλυκιά ή γλυκόπικρη γεύση του.
Crucibulum
laeνe
Κρουσίβουλο
το λείο (κοινό: φωλιές πουλιών)
Οι μικροί διακριτικοί καρποφόροι του
είδους αυτού, που αναπτύσσονται πάνω σε υγρά, πεσμένα κλαδιά, περνούν συνήθως απαρατήρητοι,
παρόλο που τους αξίζει κάθε θαυμασμός: στην αρχή μοιάζουν με μικρά κύπελλα, που
δεν ξεπερνούν το ένα εκατοστό σε ύψος, κλειστά με κιτρινωπά πώματα. Αργότερο τα
πώματα εξαφανίζονται για να φανερώσουν τα κύπελλα γεμάτα από μικρά, λευκά «αυγά»,
δίνοντας την εικόνα μικροσκοπικών φωλιών πουλιού. Τα «αυγά» αυτά, που περιέχουν
το σπόρια, θα εκτιναχθούν μακριά από τις σταγόνες βροχής που θα πέσουν στο
κύπελλο.
Morchella
esculenta
Μορχέλλα n εδώδιμη
{κοινό: κουκουλέντρες, κουρκουρίκια, γαλάφτια)
Μανιτάρι που εμφανίζεται με τις
πρώτες καλοσύνες της άνοιξης. Αναγνωρίζεται από τον ιδιόμορφο πίλο του, με τις
ακανόνιστες κοιλότητες και πτυχώσεις του να θυμίζουν σφουγγάρι ή κηρήθρα· το
σχήμα του μπορεί να είναι σφαιρικό ή κωνικό και το χρώμα του από ωχροκίτρινο
μέχρι βαθύ καστανό. Ο στύπος του είναι λευκός και φέρει ρηχές αυλακώσεις στη
διογκωμένη βάση του. Θα τη συναντήσουμε σε δάση κωνοφόρων ή πλατύφυλλων
δένδρων, σε θαμνότοπους, ενώ συχνά δείχνει προτίμηση σε κομμένες εκτάσεις. Από
τα εκλεκτότερα και πλέον περιζήτητα εδώδιμα είδη στην Ευρώπη και την Αμερική,
οι Μορχέλλες συγκαταλέγονται, μαζί με τις τρούφες, στα ακριβότερα εδέσματα.
Ramaria obtusissima
Ραμάρια n αμβλεία
Η σαν κοράλλι μορφή του γένους αυτού το κάνει να ξεχωρίζει αμέσως από
όλα τα άλλα μανιτάρια του δάσους. Το χρώμα του είναι από ωχρό μέχρι βαθύ
κίτρινο και από σταχτί μέχρι βυσσινί ή μωβ. Η βάση του, λευκή και παχιά μέσα
στο έδαφος, διακλαδίζεται απότομα πάνω από την επιφάνεια του εδάφους σε
πολυάριθμους κλαδίσκους, δίνοντας τη χαρακτηριστική του μορφή. Εμφανίζεται το
φθινόπωρο, αποκλειστικά στα δάση. Αν και ελάχιστες Ραμάριες είναι τοξικές,
γενικά δεν συνιστάται η κατανάλωσή τους, δεδομένου ότι όλα τα είδη μπορούν να
εμφανίσουν καθαρτική δράση.
Galerina sp.
Είδος του γένους Γαλερίνα
Το γένος αυτό περιλαμβάνει πολυάριθμα είδη
μικρών μανιταριών, χωρίς ευδιάκριτες διαφορές μεταξύ τους. Τα κοινά τους
γνωρίσματα είναι το μέγεθός τους, που δεν ξεπερνά τα λίγα εκατοστά του μέτρου,
το χρώμα τους καστανό μέχρι κιτρινωπό, ο κωνικός έως κυρτός πίλος και ο λεπτός
τους στύπος. Δεν χρειάζονται πολλή υγρασία για την ανάπτυξή τους και γι' αυτό
μπορούμε να τα βρούμε τις περισσότερες εποχές του έτους πάνω σε πεσμένους
κορμούς ή κλαδιά, στο έδαφος ή ανάμεσα σε βρύα. Αν και τα διάφορα είδη του
γένους αυτού είναι δύσκολο να ξεχωρίσουν μεταξύ τους μακροσκοπικά, είναι
σχετικό εύκολο να τα διακρίνουμε από τα άλλα μανιτάρια στη φύση· είναι μάλιστα απαραίτητο,
αν συλλέγουμε για φαγητό: μερικό είδη της Galerina έχουν θανατηφόρες
τοξίνες!
Amanita muscaria
Αμανίτης ο μuγοκτόνος (κοινά: ζοuρλομανίταρο, πυραμανίτης, κόκκινες)
Ξαφνιάζει με το έντονο κόκκινο ή κοκκινοπορτοκαλί χρώμα του πίλου του
και τις λευκές ή κιτρινωπές φολίδες που τον διακοσμούν. Ο πίλος συχνά
καλύπτεται από κολλώδη ουσία στην οποία μπορούν να παγιδευτούν μύγες, απ' όπου
και το όνομα του είδους. Ο μακρύς, λευκός στύπος του φέρει στο ανώτερο τμήμα
του έναν ευδιάκριτο δακτύλιο, ενώ στη διογκωμένη βάση του υπάρχει ελαφριά
χνουδωτή ζώνωσn. Από τα πιο γνωστά και εντυπωσιακά μανιτάρια, που αναπτύσσονται
σε διαφόρων ειδών δάση. Το πανέμορφο αυτό μανιτάρι, το τόσο αγαπημένο σε
απεικονίσεις παραμυθιών, είναι δηλητηριώδες και παράγει τοξίνες, που επιδρούν
στο κεντρικό νευρικό σύστημα, προκαλώντας εκτός των άλλων και έντονες
παραισθήσεις. Οι παραισθησιογόνες ιδιότητες ήταν γνωστές από τα πολύ παλιά χρόνια,
γι’ αυτό χρησιμοποιήθηκε σε θρησκευτικές τελετές από διάφορες φυλές, κυρίως της
Ν. Αμερικής και της Σιβηρίας.
Clitocybe geotropa
Κλιτοκύβn n γαιοτρόπος
(κοινά: αχλαδομανίτnς, νευρομανίτnς, μπρέτα)
Το μανιτάρι αυτό, που μπορεί να
ξεπεράσει τα 20 εκατοστά διάμετρο, εμφανίζεται στα δάση το φθινόπωρο σε ομάδες,
που συχνά σχηματίζουν κύκλους στο έδαφος, γνωστούς ως «κύκλους της μάγισσας».
Το χρώμα του είναι καστανοκίτρινο συχνά με ρόδινες αποχρώσεις και το σχήμα του
κανονικό, με πίλο ελαφρά χοανοειδή στην ωριμότητα που φέρει κεντρικό εξόγκωμα
(ύβο). Τα ελάσματα έχουν ανοιχτότερο χρώμα και κατέρχονται προς το στύπο· το
τελευταίο είναι το χαρακτηριστικό στο οποίο οφείλεται η ονομασία του γένους
Κλιτοκύβn. Κοινό στην πατρίδα μας, συγκαταλέγεται ανάμεσα στα πλέον νόστιμα
είδη μανιταριών.
Coprinus comatus
Κοπρίνος ο δασύτριχος (κοινά: μαίτης,
καλαμάρια, μελανομανίταρα)
Μανιτάρι εντυπωσιακό, αναγνωρίζεται εύκολα από την ψιλόλιγνη σιλουέτα
του, την ιδιαίτερη μορφή του και την ασυνήθιστη ανάπτυξή του. Όταν είναι νεαρό,
ο πίλος του είναι κυλινδρικός και λευκός, καθώς ωριμάζει όμως γίνεται καμπανοειδής,
η επιδερμίδα του σχίζεται σε μεγάλα τριχωτά λέπια με καστανά άκρα και τέλος
αρχίζει να διαλύεται σιγά-σιγά από την περιφέρειά του προς το κέντρο και να
μετατρέπεται σε μελανή υγρή μάζα. Το μελάνι αυτό το χρησιμοποιούσαν παλαιότερα
για γραφή. Φυτρώνει, συνήθως σε ομάδες, οπό το Μάιο ως αργά το φθινόπωρο, σε
ανοιχτούς χώρους όπως σε λιβάδια, πάρκα, στις άκρες δασικών δρόμων. Θεωρείται
ιδιαίτερα εύγευστο μανιτάρι, αλλά θα πρέπει να συλλέγεται όταν είναι ακόμη
λευκό και να καταναλώνεται σύντομα.
[ΠΗΓΗ: Από αναμνηστικό ημερολόγιο του 1995 της εταιρίας ΕΚΟ]
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου