Τίμων ο Φλειάσιος: ένας εκπρόσωπος του αρχαίου πυρρωνικού Σκεπτικισμού

            Ο Τίμων από το Φλειούντα (320 –230 π.Χ.) υπήρξε οπαδός του Σκεπτικισμού και έχει επηρεασθεί στη σκέψη του από τον Πύρρωνα τον Ηλείο, το σημαντικότερο στοχαστή του φιλοσοφικού αυτού ρεύματος. Υπήρξε θιασώτης της άποψης ότι η εσωτερική ηρεμία του ανθρώπου επιτυγχάνεται, μόνο όταν ο τελευταίος αντιληφθεί ότι είναι μάταιη η επιδίωξη γνώσης του κόσμου. Ο Τίμων ασπαζόταν επίσης και την επικριτική διάθεση των Κυνικών απέναντι στον κόσμο. Το σημαντικότερο έργο του υπήρξαν οι Σίλλοι, σατιρικά ποιήματα σε εξάμετρο στίχο εναντίον των φιλοσόφων κάθε είδους. Άλλο σημαντικό ποιητικό του έργο ήταν οι Ινδαλμοί (= ψευδαισθήσεις), όπου εξέθετε με θέρμη τη διδασκαλία του Πύρρωνα και κατέκρινε τις απόψεις άλλων φιλοσοφικών σχολών.  Σε πεζό λόγο συνέγραψε τον Πύθωνα, όπου παρουσίαζε την προσωπική του διαδρομή στη φιλοσοφία του Πύρρωνα, καθώς και το Αρκεσιλάου περίδειπνον (= νεκρόδειπνο), ένα είδους τιμητικού μνημόσυνου για τον περίφημο πλατωνικό φιλόσοφο Αρκεσίλαο (3^ος αιώνας π.Χ.), ο οποίος είχε κατακριθεί, διότι εισήγαγε το Σκεπτικισμό στην Ακαδημία. Παρακάτω ακολουθεί ένα σωζόμενο απόσπασμα από τους Ινδαλμούς.

τοῦτό μοι͵ ὦ Πύρρων͵ ἱμείρεται ἦτορ ἀκοῦσαι͵

πῶς ποτ΄ †ανηροταγεις†  ῥῇστα μεθ΄ ἡσυχίης

αἰεὶ ἀφροντίστως καὶ ἀκινήτως κατὰ ταὐτὰ

μὴ προσέχων δίνοις ἡδυλόγου σοφίης͵

μοῦνος δ΄ ἀνθρώποισι θεοῦ τρόπον ἡγεμονεύεις͵

ὃς περὶ πᾶσαν ἐλῶν γαῖαν ἀναστρέφεται͵

δεικνὺς εὐτόρνου σφαίρης πυρικαύτορα κύκλον.

                        αυτό, Πύρρωνα, η καρδιά μου ποθεί να μάθει,

            πώς τέλος πάντων, αν κι είσαι άντρας πια, [1] εύκολα ζεις με ησυχία,

            πάντα δίχως φροντίδες, πάντα ακίνητος στην ίδια θέση,

            δίχως να δίνεις προσοχή στις δίνες της γλυκόλογης σοφίας.

            Και μόνος εσύ μες τους ανθρώπους ζεις με τον τρόπο του θεού,

            θεός που γύρω απ' όλη τη γη περιστρέφεται,

            φανερώνοντας τον πυρωμένο κύκλο της στρογγυλής της σφαίρας. [2]

---

[1] Και όχι -εννοείται- παιδί. Τα παιδιά οι αρχαίοι τα θεωρούσαν ελεύθερα από κάθε φροντίδα και μέριμνα, ενώ η συνήθης κατάσταση των μεγάλων είναι η έγνοια. Όμως ο Πύρρων, αν και άντρας πια, χάρη στη φιλοσοφία του παραμένει ατάραχος, όπως τα παιδιά.

[2] Με την περίφραση αυτή εννοείται ο Ήλιος. Για ποιο λόγο ο Τίμων παρομοιάζει τον Πύρρωνα με τον Ήλιο προσπαθεί να το ερμηνεύσει το χωρίο του Σέξτου Εμπ., Προς μαθ. 1.305: «όταν ο Τίμων ο Φλειάσιος παρομοιάζει τον Πύρρωνα με τον Ήλιο... θα φανεί στους γραμματικούς ότι το λέει σε σχέση με την αξία και τη λάμψη του φιλοσόφου. Ένας άλλος όμως θα σκεφθεί μήπως η εξομοίωση αυτή του Πύρρωνα με τον ήλιο από τον Φλειάσιο αντιμάχεται με τη σκεπτική αντίληψη, αν βέβαια ο ήλιος εκείνα που πριν δε φαίνονταν τα καταυγάζει με το φως του και τα φανερώνει, ενώ ο Πύρρων ακόμη και τις πρόδηλες εικόνες που λαμβάνουμε από τα πράγματα τις υποχρεώνει να καταντήσουν στην αφάνεια. Ότι όμως δεν έχουν έτσι τα πράγματα γίνεται φανερό σ' εκείνον που κάνει μια φιλοσοφικότερη προσέγγιση: διότι όταν (ο Τίμων) λέει ότι ο Πύρρων κατέχει τον τρόπο του ήλιου, εννοεί το βαθμό στον οποίο ο θεός ήλιος σκοτεινιάζει την όραση εκείνων που τον ατενίζουν κατάματα: έτσι ακριβώς και ο σκεπτικός λόγος θολώνει την όραση της διανοίας εκείνων που τον προσέχουν με μεγαλύτερη επιμέλεια, ώστε να μην είναι σε θέση να καταλάβουν όλα εκείνα που ορίζονται με δογματική θρασύτητα».