Το επιτάφιο επίγραμμα για τον Πολυμήδη

Ένα από τα πράγματα που πάντα με γοητεύουν στην ασχολία μου με τον αρχαίο κόσμο είναι η τύχη των αφανών, αυτών που δεν άφησαν το όνομά τους στην ιστορία, αλλά έζησαν την καθημερινότητά τους όπως εμείς, λησμονημένοι πια από το χρόνο και την μνήμη. Αυτό εξηγεί μια ορισμένη διαστροφή μου με τα επιτάφια επιγράμματα που καταγράφουν την τύχη απλών ανθρώπων σαν κι εμάς: η παρουσίασή τους αποτελεί για εμένα έναν φόρο τιμής στην ανυπαρξία τους.

            Το επίγραμμα που ακολουθεί προέρχεται από κενοτάφιο και σώζεται στην Παλατινή ανθολογία 7.651. Είναι για κάποιον που χάθηκε στη θάλασσα και δεν επέστρεψε ποτέ στην πατρίδα και τους δικούς του. Ακόμη και το κενοτάφιο βρίσκεται σε ξένη χώρα, υψωμένο από κάποιον φίλο του νεκρού. Μια αγριελιά φυτρώνει δίπλα στο άδειο μνήμα. Ποιητής είναι ο Ευφορίων:

            Δεν καλύπτει ετούτη η άγρια ελιά τα οστά,

            ούτε η στήλη αυτή που της έλαχε το μαύρο επίγραμμα. [i]

            Τα οστά τα συντρίβει το κύμα του Ικάριου πελάγους

            στα χαλίκια των ακτών της Δολίχης [ii] και τ’ απόκρημνου Δράκανου.

            Στο όνομα της φιλίας του Πολυμήδη [iii] εγώ, η άδεια γη,

            υψώθηκα τάφος μες στα διψασμένα χορτάρια των Δρυόπων. [iv]

---

[i] Το επίγραμμα (γράμμα) ονομάζεται μεταφορικά μαύρο (κυάνεον), επειδή είναι επικήδειο. Πβ. π.χ. τον ίδιο χαρακτηρισμό για τις Κήρες (Ησ., Ασπ. 249), θεότητες του θανάτου.

[ii] Άλλο όνομα της νήσου Ικαρίας, ακρωτήριο της οποίας είναι το Δράκανο.

[iii] Το όνομα του πεθαμένου. Η έκφραση υπονοεί ότι το κενοτάφιο και η στήλη του νεκρού δε βρίσκονται στον τόπο καταγωγής του, αλλά σε κάποιον τόπο που επισκέφτηκε και φιλοξενήθηκε.

[iv] Εγκαταστάσεις των Δρυόπων υπήρχαν σε όλη την Ελλάδα. Άρα είναι δύσκολο να εντοπίσουμε το μέρος που περιγράφεται. Ο Gow προτείνει την Τραχίνα.