Στην
τοποθεσία Αμπελάκι στο νησί της Σαλαμίνας βρέθηκε από τους αρχαιολόγους η
μαρμάρινη επιγραφή που έστησαν οι Κορίνθιοι προς τιμήν των νεκρών τους στη
ναυμαχία της Σαλαμίνας. Το επίγραμμα περιλαμβάνει δύο στίχους γραμμένους στο
αρχαϊκό κορινθιακό ή μεγαρικό αλφάβητο και σε κορινθιακή διάλεκτο:
῏Ο ξέν’, εὔhυδρόν
ποκ’ ἐναίομες ἄστυ Qορίνθο,
νῦν δ’ hαμὲ
Αἴαντος νᾶσος ἔχει Σαλαμίς.
Ωστόσο
στη λογοτεχνική παράδοση (Πλούτ., Περί
της Ηροδ. κακ. 39 και Δίων Χρυσ. 37, 18) παραδίδονται δύο επιπλέον στίχοι:
ὦ ξεῖν΄͵ εὔυδρόν ποτ΄ ἐναίομεν ἄστυ Κορίνθου͵
νῦν δ΄ ἅμ΄ Αἴαντος νᾶσος ἔχει Σαλαμίς.
ἐνθάδε Φοινίσσας νῆας καὶ Πέρσας ἑλόντες
καὶ Μήδους͵ ἱερὰν Ἑλλάδα ῥυσάμεθα.
Παρατηρούμε ότι στη χειρόγραφη
παράδοση σε ένα βαθμό η κορινθιακή διάλεκτος του πρωτοτύπου εξομαλύνθηκε προς το ομηρικό γλωσσικό πρότυπο, ενώ το αλφάβητο είναι φυσικά το κοινό ιωνικό.
Μετάφραση:
Ξένε,
κάποτε στης Κορίνθου την πόλη με τα ωραία νερά κατοικούσαμε.
Τώρα
μας κρατά η Σαλαμίνα, η νήσος του Αίαντα.
Εδώ
των Φοινίκων τα πλοία, Πέρσες
νικώντας, την ιερή Ελλάδα γλιτώσαμε.
Στον Ισθμό της Κορίνθου υπήρχε
κενοτάφιο με το εξής επίγραμμα (Πλούτ. ό.π.):
ἀκμᾶς ἑστακυῖαν ἐπὶ ξυροῦ Ἑλλάδα πᾶσαν
ταῖς αὐτῶν ψυχαῖς κείμεθα ῥυσάμενοι.
Την
Ελλάδα, που ολόκληρη στου ξυραφιού την κόψη στεκόταν,
αφού
με την ίδια τη ζωή μας την σώσαμε, (εδώ) αναπαυόμαστε.
Στην Παλατινή
ανθολογία (7.250) σώζονται επιπλέον στίχοι, αλλά γενικά θεωρούνται νόθοι:
Ἀκμᾶς
ἑστακυῖαν ἐπὶ ξυροῦ Ἑλλάδα πᾶσαν
ταῖς
αὑτῶν ψυχαῖς κείμεθα ῥυσάμενοι
[δουλοσύνης·
Πέρσαις δὲ περὶ φρεσὶ πήματα πάντα
ἥψαμεν,
ἀργαλέης μνήματα ναυμαχίης.
ὀστέα
δ΄ ἧμιν ἔχει Σαλαμίς· πατρὶς δὲ Κόρινθος
ἀντ΄
εὐεργεσίης μνῆμ΄ ἐπέθηκε τόδε].
Την
Ελλάδα, που ολόκληρη στου ξυραφιού την κόψη στεκόταν,
αφού
με την ίδια μας τη ζωή απ’ τη σκλαβιά την γλιτώσαμε,
(εδώ)
αναπαυόμαστε. Στην καρδιά των Περσών κάθε είδους όλεθρο
ανάψαμε,
μνήμη της σκληρής ναυμαχίας.
Τα
οστά μας η Σαλαμίνα κατέχει. Η πατρίδα μας Κόρινθος
έστησε
το μνημείο ετούτο ως ανταπόδοση στην ευεργεσία μας.