Στη
Βιβλιοθήκη του Απολλοδώρου (3.4.4),
στο τέλος του κεφαλαίου με την ιστορία του Ακταίωνος, παρατίθενται, δίχως
αναφορά ονόματος συγγραφέα ή τίτλου, ορισμένοι αρκετά φθαρμένοι στίχοι από ένα
χαμένο επικό ποίημα που συμβατικά αποκαλείται Επύλλιο του Ακταίωνος. Το ποίημα, όσο μπορούμε να κρίνουμε,
ασχολούνταν με την ιστορία του περίφημου κυνηγού Ακταίωνος, ο οποίος
κατασπαράχτηκε από τα σκυλιά του, γιατί είδε γυμνή την Άρτεμη ή γιατί θέλησε να
κατακτήσει τη Σεμέλη, την ερωμένη του Δία. Δεν μπορούμε πάντως να ξέρουμε σε
ποιο βαθμό το ποίημα ακολουθούσε τη διήγηση του Απολλοδώρου.
Η Αυτονόη και ο Αρισταίος
απέκτησαν γιο, τον Ακταίωνα, ο οποίος μεγάλωσε με τον Χείρωνα και έγινε κοντά
του κυνηγός. Αυτός αργότερα κατασπαράχτηκε στον Κιθαιρώνα από τα ίδια του τα
σκυλιά.. Και πέθανε μ' αυτόν τον τρόπο, όπως λέει ο Ακουσίλαος, [1] γιατί οργίστηκε μαζί του ο Δίας,
επειδή προσπάθησε να κάνει δική του τη Σεμέλη. Όπως, όμως, λένε οι περισσότεροι,
επειδή είδε την Άρτεμη να λούζεται. Και λένε ότι η θεά αμέσως τον μεταμόρφωσε
σε ελάφι και έκανε τα πενήντα σκυλιά που τον ακολουθούσαν να λυσσάξουν. Αυτά
δίχως να τον αναγνωρίζουν τον κατασπάραξαν. Αφού αφανίστηκε ο Ακταίων, τα
σκυλιά του, ζητώντας τον αφέντη τους, ούρλιαζαν και καθώς τον έψαχναν, έφτασαν
στο άντρο του Χείρωνα. Αυτός έφτιαξε ένα είδωλο του Ακταίωνος, που κατέπαυσε τη
λύπη τους. Να και τα ονόματα των σκυλιών του Ακταίωνος από τα [2] ...
Τώρα
περικυκλώνοντας τ' ωραίο του σώμα, σαν να 'ταν αγριμιού,
το
καταξέσχισαν τα ρωμαλέα σκυλιά. Από κοντά η Άρκενα πρώτη...
. ...μετά απ' αυτήν τα δυνατά παιδιά,
ο
Λυγκέας και ο Βαλίος, αξιέπαινος για την ταχύτητά του, κι ο Αμάρυνθος.
Αυτά
με τ' όνομά τους φώναζε μετρώντας τα.
...(Όρμησαν
όμως αυτά), με την παραίνεση του Δία
να σκοτώσουν τον
Ακταίωνα.
Και πρώτα ήπιαν το
μαύρο αίμα του αφέντη τους
ο Σπαρτός κι ο
Ώμαργος και ο Βορής, ο ορμητικός στο τρέξιμο.
Αυτά πρώτα έφαγαν από
τον Ακταίωνα και ρούφηξαν το αίμα του.
Μετά και τα υπόλοιπα
ορμητικά χιμήξανε.
[1] Αργείος
ιστορικός και μυθογράφος που έζησε πριν τους Περσικούς πολέμους. Είναι ο
αρχαιότερος εκπρόσωπος της μυθογραφικής πεζογραφίας. Έγραψε σε ιωνική διάλεκτο
αντλώντας κυρίως από τον Ησίοδο, τον οποίο προσπαθεί πολλές φορές να διορθώσει.
Το κυριότερο έργο του είχε τον τίτλο Γενεηλογίαι
ή Ιστορίαι.
[2] Λείπει
συγγραφέας και ο τίτλος της πηγής του Απολλοδώρου και υπάρχει η υποψία ότι
πρόκειται για παρεμβολή από άλλη πηγή. Ο Υγίνος, Fab. 181, δίνει δύο
καταλόγους με ονόματα των σκυλιών του Ακταίωνος, ενώ ο Οβίδιος, Metam. 3, 206 κ. εξ., ακολουθεί τον πρώτο
κατάλογο του Υγίνου.