Υπερφυσικά και αστρονομικά σημεία και τέρατα στo Βιβλίο των Θαυμάτων (The Book of Miracles, Augsburger Wunderbuch), 1550

Το Βιβλίο των Θαυμάτων, το οποίο έκανε την εμφάνισή του μερικά χρόνια πριν και τελικά κατέληξε σε μια ιδιωτική αμερικανική συλλογή, αποτελεί μία από τις πιο εντυπωσιακές νέες ανακαλύψεις στο πεδίο της αναγεννησιακής τέχνης. Πρόκειται για ένα εικονογραφημένο χειρόγραφο, το οποίο σώζεται σχεδόν ακέραιο και το οποίο δημιουργήθηκε στην Σουηβική ελεύθερη αυτοκρατορική πόλη του Augsburg γύρω στα 1550. Αποτελείται από 123 φύλλα με 23 ενθέματα και εικόνες που απεικονίζουν θαυμαστά και συχνά παράξενα ουράνια φαινόμενα, αστερισμούς, πυρκαγιές, ουράνιους πολεμιστές,  κομήτες,   μετεωρίτες,  πολλαπλούς ήλιους και ουράνια τόξα, αιμάτινες βροχές, τερατώδεις γεννήσεις, λοιμούς, κατακλυσμούς και άλλες καταστροφές και συμβάντα. Περιλαμβάνει γεγονότα που από την άποψη της χρονολογίας κυμαίνονται από την αρχή της δημιουργίας και την Παλαιά Διαθήκη, την αρχαία παράδοση και τα μεσαιωνικά χρονικά, έως και γεγονότα που συνέβησαν στο άμεσο παρόν του δημιουργού του βιβλίου. Επιπλέον υπάρχουν απεικονίσεις εμπνευσμένες από το βιβλίο της Αποκάλυψης του Ιωάννη, με αποτέλεσμα το βιβλίο τελικά να περιλαμβάνει και το μελλοντικό τέλος του κόσμου.

Ορισμένες από τις εικόνες μοιάζουν πολύ μοντέρνες και μερικές φορές θυμίζουν παραισθητικές εμπειρίες. Συνοδεύονται από χρονολογικές ενδείξεις και σύντομες περιγραφές σε γοτθική γραφή που αποκαλύπτουν με μοναδικό τρόπο τις αγωνίες και τα άγχη του 16ου αιώνα, καθώς και έναν αποκαλυπτικό και εσχατολογικό τρόπο σκέψης. Το βιβλίο εκδόθηκε πρόσφατα σε τρίγλωσση έκδοση (γερμανικά, αγγλικά και γαλλικά) από τον εκδοτικό οίκο Taschen με τον τίτλο The Book of Miracles (Augsburger Wunderbuch). Οι εκδότες του βιβλίου το συσχετίζουν με μια σειρά από αντίστοιχα αποκαλυπτικού τύπου βιβλία, τα οποία άρχισαν να διαδίδονται και να αυξάνονται από τα τέλη του 15ου αιώνα και μετά στην Γερμανία και την Αυστρία και κατόπιν στη Γαλλία και την Ιταλία. Ίσως τα πλέον συγγενικά από όλα τα σχετικά βιβλία να είναι Οι Θαυμαστές Ιστορίες, Histoires Prodigieuses, του Pierre Boaistuau, εκδομένες το 1560, και το Βιβλίο των κομητών, Das Kometenbuch / The Book of Comets, 1587,

 Τα βιβλία αυτά συνδυάζουν το θρησκευτικό με το επιστημονικό ενδιαφέρον, αφού περιέχουν τόσο βιβλικά επεισόδια, όσο και αστρονομικά φαινόμενα, και εμφανίζουν μια πνευματικότητα πρόδρομη σε ένα βαθμό του Διαφωτισμού και της δίψας του για γνώση και κατανόηση.

Από την άποψη της εικονογράφησης ο καλλιτέχνης ή οι καλλιτέχνες που έφτιαξαν τις εικόνες του Βιβλίου των Θαυμάτων ακολουθούν συχνά σύγχρονά τους πρότυπα, όπως είναι για παράδειγμα η πλατιά διαδεδομένη λουθηρανική Βίβλος του 1545 και άλλα εικονογραφημένα χειρόγραφα που παρουσίαζαν ιστορίες υπερφυσικής δραστηριότητας, όπως το όραμα του Ιεζεκιήλ. Το χειρόγραφο στην πορεία του χρόνου διαλύθηκε, αλλά τα φύλλα του ξαναδέθηκαν κατά τον 19ο αιώνα. Μερικά ωστόσο λείπουν, παρά το γεγονός ότι ένα ή δύο από τα ελλείποντα φύλλα ξαναβρέθηκαν πρόσφατα. Μόνο το μπροστινό μέρος των φύλλων είναι εικονογραφημένο, ενώ το πίσω μέρος είναι κενό. Δεν γνωρίζουμε το εργαστήριο που δημιούργησε το χειρόγραφο ή τον πάτρωνα για χάρη του οποίου δημιουργήθηκε.

[Βασική πηγή: Marina Warner, ‘The Book of Miracles’, NYR Daily, May 1, 2014]

Παρακάτω έχω συγκεντρώσει και επεξεργαστεί στο μέτρο των τεχνικών ικανοτήτων μου τις μισές περίπου από τις εικόνες του βιβλίου.