Ένας κωμικός Οδυσσέας


Ο Επίχαρμος (540-450 π.Χ.) θεωρείται θεμελιωτής της δωρικής ή σικελικής κωμωδίας. Τα έργα του φαίνεται ότι είχαν κυρίως πλοκή αντλημένη από τον μύθο. Είχε τη φήμη ότι έπαιρνε διάσημους ήρωες και παρουσίαζε την αστεία τους πλευρά. «Θύματά» του ήταν ο Ηρακλής και ο Οδυσσέας. 
Στο έργο του Οδυσσεύς αυτόμολος αφηγούνταν στην είσοδο του Οδυσσέα στην Τροία με τη μορφή ζητιάνου και με σκοπό να αντλήσει κρυφά πληροφορίες για την κατάσταση των  εχθρών. Το σκοπό του αυτό μπορεί να θέλησε να τον πραγματοποιήσει με τη βοήθεια της Ελένης (πβ. Όμηρος, Οδύσσεια δ 240-264).  Όπως είναι φανερό από το σωζόμενο απόσπασμα που ακολουθεί, στο έργο του Επιχάρμου ο Οδυσσέας έπαιζε έναν κωμικό και καθόλου ηρωικό ρόλο. Έχοντας σταλεί στην Τροία ως κατάσκοπος είναι αποφασισμένος να προσποιηθεί στους Έλληνες ότι δήθεν εκπλήρωσε την αποστολή του και σχεδιάζει μία γραφική αφήγηση για όσα υποτίθεται ότι είδε και έκανε. Στους στίχους που ακολουθούν  μονολογεί με τον εαυτό του προετοιμάζοντας αυτή την αφήγηση:

τώρα που απομακρύνθηκα θα κάτσω εδώ και θα συλλογιστώ
πώς θα φανεί η ιστορία μου αληθινή ακόμη και στους εξυπνότερους ανάμεσά τους.
[Κάνει πρόβα στο λόγο του] 
«Θαρρώ πως στους θεούς ταιριάζει να προσευχηθείτε
ολόψυχα, με τρόπο που αρμόζει: αρκεί μόνο κανείς να θυμηθεί
πόσες εγώ αναγκάστηκα -πηγαίνοντας εκεί που με προστάξατε-
απ’ τις ανέσεις σας να αφήσω για χάρη των δυσκολιών,
για να εκτελέσω σχέδιο επικίνδυνο και δόξα θεϊκή να λάβω
στην πόλη των εχθρών πηγαίνοντας. Κι αφού όλα τα έμαθα
ξεκάθαρα, στους έξοχους τους Αχαιούς και στον αγαπητό τον γιο του Ατρέα,
επέστρεψα για να τα πω, γυρίζοντας κι ο ίδιος σώος».

τῆλ΄ ἀπε]νθὼν τεῖδε θωκησῶ τε καὶ λεξοῦ[μ΄ ὅπως
πιστά κ΄ ε]ἴμειν ταῦτα καὶ τοῖς δεξιωτέροι[ς δοκῆι.
«τοῖς θεοῖς] ἐμὶν δοκεῖτε πάγχυ καὶ κατὰ τρόπ[ον
καὶ ἐοικό]τως ἐπεύξασθ΄͵ αἴ τις ἐνθυμεῖν γ[α λῆι͵
ὅσσ΄ ἐγών]γ΄ ὤφειλον ἐνθ[ὼ]ν ὗσπερ ἐκελή[σασθ΄ ἐμὲ
τῶν παρ΄ ὑμέ]ων ἀγαθικῶν κακὰ προτιμάσαι θ΄ [ἅμα
ἅμα τε κίν]δυνον τελέσσαι καὶ κλέος θεῖον [λαβεῖν͵
πολεμίω]ν μολὼν ἐς ἄστυ͵ πάντα δ΄ εὖ σαφα[νέως
πυθόμε]νος δίοις τ΄ Ἀχαιοῖς παιδί τ΄ Ἀτρέος φί[λωι
ἂψ ἀπαγγ]εῖλαι τὰ τηνεῖ καὐτὸς ἀσκηθὴς [μολεῖν.»

Σχόλια