Η στάση του Θεόφραστου απέναντι στον γάμο, την πολιτική και την υλική ζωή


 Ο Θεόφραστος ήταν εκ πεποιθήσεως κατά του γάμου και χαρακτήριζε τον έρωτα ως «ασθένεια ψυχής αέργου» (απ. 114 Wimmer). Επίσης δεν έλαβε ποτέ μέρος στην ενεργό πολιτική, σε μια εποχή μάλιστα που στην Αθήνα ήταν έντονες οι συγκρούσεις ανάμεσα στους αριστοκράτες και τους δημοκρατικούς πολιτικούς και οι αντιθέσεις μεταξύ των μακεδονιζόντων και μη Αθηναίων πολιτών.  Έζησε, όπως λέει ο Κικέρων (Ad Attic. 52.6), ολοκληρωτικά αφοσιωμένος στην επιστήμη και τη φιλοσοφία. Ως αληθινός φιλόσοφος ερευνούσε την αλήθεια και ασκούσε την αρετή, δεν εφάρμοζε όμως ηθική ασκητική και αδιάλλακτη, επειδή παραδεχόταν ότι στην ευτυχία συντελούν επίσης και τα υλικά αγαθά. Έτσι φρόντιζε επιμελώς την εμφάνισή του, ντυνόταν κομψά και με
ευπρέπεια, δεν απέφευγε τις καλές συναναστροφές και η τράπεζά του δεν παρουσίαζε τη λιτότητα φιλοσοφικής τραπέζης. Το γεγονός αυτό σκανδάλιζε μερικές φορές άλλους φιλοσόφους, οι οποίοι φορούσαν τραχύ φιλοσοφικό τρίβωνα και ασκούσαν αυστηρή ασκητική δίαιτα. Ο Θεόφραστος ήταν οπαδός της μεσότητας, η οποία κατά τον Αριστοτέλη είναι χαρακτηρισμός της αρετής, και κανείς δε γνώριζε περισσότερο απ’ αυτόν να συνδέει το ωφέλιμο με το ευχάριστο. Η αγαθότητα του χαρακτήρα του και τα ευγενή αισθήματά του φαίνονται και από τη διαθήκη του, την οποία μας διέσωσε ο Διογένης Λαέρτιος. Εκτός των άλλων διατάξεων περιέχει και τα εξής: να δοθεί μέρος της περιουσίας στους ανεψιούς του Μελάντα και Παγκρέοντα, να αναρτηθεί στο Λύκειο το άγαλμα του Αριστοτέλη, να δοθούν στους μαθητές του ο κήπος και τα σχετικά οικοδομήματα, να αφεθούν ελεύθεροι οι δούλοι του, να ταφεί σε μια γωνιά του κήπου χωρίς περιττά έξοδα για τον τάφο και την κηδεία του. Η τελευταία αυτή διάταξη δεν εκτελέστηκε, αφού όχι μόνο οι μαθητές του, αλλά όλοι οι Αθηναίοι συνόδευσαν τη νεκρική πομπή του άνδρα που τόσο πολύ αγάπησαν και σεβάστηκαν όσο ζούσε. 


Σχόλια