ΚΙΚΕΡΩΝ
BRUTUS
(172)
Έτσι εγώ δεν εκπλήσσομαι πια από
εκείνο που λέγεται ότι συνέβη στο Θεόφραστο, όταν εκείνος ρώτησε μια γριούλα
πόσο θα του πουλούσε κάποιο αντικείμενο. Εκείνη του απάντησε και πρόσθεσε
«Ξένε, δεν μπορώ να το πουλήσω λιγότερο». Ο Θεόφραστος το πήρε βαρέως το γεγονός
ότι δεν κατάφερε να ξεφύγει από το να φαίνεται ξένος, μολονότι πέρασε τη ζωή
του στην Αθήνα και μιλούσε (την αττική διάλεκτο) καλύτερα από όλους. Με τον
ίδιο τρόπο, νομίζω, υπάρχει ανάμεσά μας μια προφορά χαρακτηριστική των ανθρώπων
της πόλης (της Ρώμης), όπως εκεί υπήρχε μια προφορά του λαού της Αττικής.[1]
ΑΙΛΙΑΝΟΣ
ΠΟΙΚΙΛΗ
ΙΣΤΟΡΙΑ
(8.12)
Κι αυτό δεν το έπαθε μόνο ο
Δημοσθένης στη Μακεδονία,[2]
μολονότι ήταν ικανότατος στο λόγο, αλλά και ο Θεόφραστος ο Ερέσιος. Έχασε κι
αυτός τα λόγια του, καθώς μιλούσε μπροστά στο συμβούλιο του Αρείου Πάγου, και
προέβαλε την εξής δικαιολογία, ότι έμεινε άφωνος από το μεγαλείο του συνεδρίου.
Τότε απάντησε στη δικαιολογία του αυτή με μεγάλη δηκτικότητα και ετοιμότητα ο
Δημοχάρης λέγοντας: «Θεόφραστε, οι δικαστές ήταν Αθηναίοι και όχι οι δώδεκα
θεοί».
[1] Πβ. Κοϊντιλιανός,
Inst. orat. 8.1.2: «Γιατί
θα βρεις πολλούς που δεν τους λείπει η τέχνη της ομιλίας, για τους οποίους θα
έλεγες ότι μιλούν μάλλον επιμελώς, παρά με λατινικό τρόπο. Με τον ίδιο τρόπο
μίλησε στο Θεόφραστο, άνθρωπο που εκφραζόταν κατά τα άλλα με πάρα πολύ μεγάλη
σαφήνεια, κι εκείνη η γριά από την Αττική και τον αποκάλεσε ξένο, επειδή
εντόπισε την επιτήδευση ενός και μόνο λόγου του. Όταν (η γριά) ρωτήθηκε,
απάντησε ότι το κατάλαβε όχι από τίποτε άλλο, παρά από το ότι (εκείνος) μιλούσε
με υπερβολικά αττικό τρόπο».
[2] Ο Αιλιανός
έχει μόλις αφηγηθεί ότι ο Δημοσθένης κατέρρευσε και έμεινε άλαλος ενώπιον του
Φιλίππου στη διάρκεια μιας αποστολής πρεσβείας των Αθηναίων στη Μακεδονία. Το
πάθημα του μεγάλου ρήτορα σχολιάζει με μεγάλη ικανοποίηση ο αντίπαλός του
Αισχίνης στο λόγο του Περί της
παραπρεσβείας 34-5: ενώ είχε έρθει η ώρα τού Δημοσθένη να μιλήσει και όλοι
περίμεναν να πει κάτι εξαιρετικό, αυτός («θηρίο» τον χαρακτηρίζει ειρωνικά ο
Αισχίνης) ψέλλισε κάποια λόγια ακατανόητα και γεμάτα φόβο, ώσπου στο τέλος
έχασε τελείως τη μιλιά του. Ο Φίλιππος προσπάθησε να τον ενθαρρύνει, αλλά και
τη δεύτερη φορά που επιχείρησε να μιλήσει ο Δημοσθένης έπαθε το ίδιο.