Κύπρι δέσποινα: ένα νέο ερωτικό απόσπασμα της Σαπφώς


Ο πάπυρος που μας διέσωσε το νέο ποίημα της Σαπφώς για τα αδέρφια της (βλ. http://heterophoton.blogspot.gr/2015/04/blog-post_26.html) μας προσέφερε επίσης τις δύο πρώτες στροφές από μια ερωτική της σύνθεση. Το νέο αυτό ερωτικό απόσπασμα δεν σώζεται σε τόσο καλή κατάσταση, αλλά συμπίπτει εν μέρει με θραύσμα που διέσωσε σε επίσης κακή κατάσταση ένας άλλος πάπυρος, γνωστός από παλιότερα (P. Oxy. 1231). Το γεγονός αυτό μας βοηθά να συμπληρώσουμε σε ένα βαθμό τα κενά του νέου ποιήματος, στηριζόμενοι στα ίχνη και του παλαιότερου παπύρου. Το νέο ποίημα προέρχεται από το πρώτο βιβλίο της αλεξανδρινής έκδοσης των ποιημάτων της Σαπφώς. Αποτελεί, στο βαθμό που σώζεται, μια κραυγή της καρδιάς της ποιήτριας, μια συναισθηματική έξαρση από αυτές για τις οποίες η Σαπφώ έμεινε διάσημη. Η Σαπφώ επικαλείται την Αφροδίτη, κάτι που μπορεί να παραπέμπει σε κάποιο λατρευτικό πλαίσιο ως αφορμή για την εκτέλεση του ποιήματος, αλλά ο τόνος έχει μια οικειότητα: είναι η φωνή διαμαρτυρίας μιας γυναίκας που έχει δεχτεί παλαιότερα την επίσκεψη (ή και την εύνοια) της θεάς, αλλά τώρα νιώθει εγκαταλειμμένη από αυτήν. Η θεά δεν βοηθά την Σαπφώ να κρύψει το ερωτικό της πάθος, όπως θα ήθελε, αλλά αντίθετα δεν το συγκρατεί και το ενισχύει. Ο έρωτας, σαν τρικυμία, κάνει τα γόνατα να παραλύουν. Ωστόσο η ποιήτρια ελπίζει ότι η ψυχή της θα αντέξει, όπως το κατάρτι τον άνεμο που φυσά:

Αρχαίο κείμενο
πώϲ κε δή τιϲ οὐ θαµέωϲ ἄϲαιτο,
Κύπρι δέϲ̣π̣ο̣ιν̣’, ὄττινα [µ]ὴ̣ φίλ[ηϲθα
ὠϲ] θέλοι µάλιϲτα πάθ̣[οϲ] κάλ̣[υψαι
  µηδ’] ὀνέχηϲθα;           

ϲὺν] ϲ̣άλοιϲί µ’ ἀλεµά̣τ̣ω̣ϲ̣ δ̣αΐ̣ϲ̣δ̣[ηϲ
ἰµέ]ρωι λύ{ι̣}ϲαντι γ̣όν’, ὤιµ’, ἔγ̣[ω δέ
λαί]λ̣απ̣αϲ [φ]α̣ῖµ’ οὐ προ[τόνοιϲ] π̣ερήϲ[ην
    ̣  ̣  ̣]νε̣ερ  ̣[  ̣]αι       

Απόδοση
Πώς να μην συχνολυπηθεί εκείνος,
Κύπρι δέσποινα, που δεν τον αγαπάς,
ουδέ τον συγκρατείς,
το πάθος του σαν θέλει προπάντων να καλύψει;

Μ’ αντάρες μ’ αφανίζεις μάταιες,
με πόθο που, ωιμέ, τα γόνατα μου έχει λύσει. Όμως εγώ νομίζω
πως η λαίλαπα τα σκοινιά του καταρτιού δεν θα χαλάσει [...]


Σχόλια