Ήρα, Ήρως, Τρισήρως: ετυμολογική διερεύνηση του ονόματος της θεάς




Το όνομα της Ήρας, συζύγου του Δία, παρουσιάζεται ήδη στις μυκηναϊκές πινακίδες. Πολλοί φιλόλογοι πιστεύουν ότι δεν αποτελεί τίποτε άλλο από την θηλυκή μορφή του ουσιαστικού ἥρως, λέξη η οποία επίσης απαντά στην Γραμμική Β΄ και μάλιστα στη μορφή μιας κατώτερης θεότητας που αποκαλείται Τρισήρως («τριπλός ήρωας» «τρεις ήρωες» ή αν το τρίς έχει εδώ υπερθετική σημασία «ύψιστος ήρωας» ή κάτι παρόμοιο. Πβ. τρισόλβιος ή τρισευτυχισμένος). Η λέξη ἥρως, όπως φαίνεται από τη μυκηναϊκή μαρτυρία, μπορούσε να έχει θρησκευτικό-λατρευτικό περιεχόμενο ήδη από τότε, παραπέμποντας ίσως σε κάποιον σημαίνοντα θεοποιημένο νεκρό. Στον Όμηρο, ωστόσο, αποτελεί περισσότερο ένα είδος τίτλου ευγενείας («κύριος» ή κάτι ανάλογο). Ορισμένοι θεωρούν ότι πρέπει να συνδέσουμε απώτατα και τις δύο λέξεις με μια ρίζα που δήλωνε το χρόνο και έδωσε με άλλο φωνηεντισμό τη λέξη ὥρα (εποχή, ώρα, χρονική στιγμή που επανέρχεται κυκλικά). Συνεπώς Ήρα θα ήταν «η θεότητα της χρονιάς ή των επαναλαμβανόμενων εποχών ή των σταδίων της ζωής που επανέρχονται κυκλικά». Ο Παυσανίας (8.22) καταγράφει μια παράδοση ότι η Ήρα διέθετε τρία επίθετα: Παῖς (πριν το γάμο με τον Δία), Τελεία (κατά τον γάμο της), Χήρα (όταν μάλωσε με τον Δία). Τα τρία αυτά στάδια δεν ήταν γραμμικά, αλλά κυκλικά: η Ήρα κάθε χρόνο ανανέωνε την παρθενία της με μπάνιο στον ποταμό Κάναθο (Παυσανίας 2.38). 

Σχόλια