Η άνοδος του Κέρβερου στον Πάνω Κόσμο

       To κείμενο που ακολουθεί προέρχεται από βιβλίο σε περγαμηνή του 5ου αιώνα μ.Χ. Έγινε αντιληπτό ότι ανήκει στον Ευφορίωνα με τη βοήθεια ενός σχολίου στα Θηριακά (στ. 288) του Νικάνδρου: το σχόλιο περιείχε τον στίχο 11 του κειμένου της περγαμηνής και τον απέδιδε στον Ευφορίωνα. 

        Το χωρίο περιγράφει τον μυθικό σκύλο του Άδη, τον Κέρβερο, όταν τον ανέβασε ο Ηρακλής από τον Κάτω Κόσμο στο φως, και τον τρόμο που προκαλεί η θέα του. Δε γνωρίζουμε από ποιο έργο του Ευφορίωνα προέρχεται το απόσπασμα, αν και ίσως θα ήταν δυνατό να συνδεθεί με τον Ξένιο, μια σύνθεση του Ευφορίωνα της οποίας την υπόθεση αγνοούμε, γνωρίζουμε όμως ότι γινόταν κάπου σ' αυτήν λόγος για τον Ηρακλή και τον Κέρβερο (σχόλιο στην Ιλ. Ε 99): «...και ο Ευφορίων στον Ξένιο ισχυρίζεται ότι εκεί (δηλ. στην Ηράκλεια του Πόντου) ο Κέρβερος οδηγήθηκε στον Πάνω Κόσμο από τον Ηρακλή και ξέρασε χολή, από την οποία φύτρωσε το δηλητήριο που λέγεται ακόνιτον».

(Οι 4 πρώτοι στίχοι είναι κατεστραμμένοι)

             Πίσω του, μαζεμένα της ουράς του τα φίδια,

            απ’ το κάτω μέρος της μαλλιαρής του κοιλιάς γλειφόντουσαν γύρω στα πλευρά,

            και στα βλέφαρα μέσα τα μάτια του άστραφταν σαν κύανος. [1]

            Σίγουρα σε κάποια καμίνια κάπου στη Λιπάρα [2]

            ή στην Αίτνα την γεμάτη καπνό, στην αυλή του Αστερόπου, [3]

            τέτοιες σηκώνονται λάμψεις, όταν με σφυριά χτυπιέται ο σίδηρος,

            κι αναπηδούν στον αέρα, βοά το αμόνι που δουλεύεται έμπειρα.

            Έφτασε ο Κέρβερος στην Τίρυνθα, στο μοχθηρό Ευρυσθέα,

            από τον Άδη, ζωντανός, τελευταίος από δώδεκα άθλους.

            Φοβισμένες στα τρίστρατα της γεμάτης κριθάρι Μιδέας [4]

            οι γυναίκες με τα παιδιά τους μαζί τον κοιτούσαν.

---

[1] Δε γνωρίζουμε τι ακριβώς ήταν ο κύανος. Πρόκειται πάντως για ένα υλικό που χρησίμευε στην κατασκευή των ασπίδων και πήρε το όνομά του από το βαθυγάλαζο χρώμα του. Ίσως να ήταν κυανός χάλυβας.

[2] Ηφαιστειογενή νησιά στην Τυρρηνική θάλασσα, στα βόρεια της Σικελίας. Στο πρωτότυπο αποκαλούνται Μελιγουνίς, σπάνιο όνομα γι' αυτά τα νησιά, το οποίο όμως ο Καλλίμαχος (Ύμνος στην Άρτεμη 47-48) θεωρεί ως αρχαιότερο.

[3] Κύκλωπας, ένας από εκείνους που χάλκευαν τον κεραυνό του Δία. Αλλού είναι γνωστός με το όνομα Αστερόπης, Αστεροπαίος ή Στερόπης. 

[4] Πόλη της Αργολίδας ανάμεσα στις Μυκήνες και την Τίρυνθα.