Νεαίρα
(Την ιστορία αφηγείται ο Θεόφραστος στο πρώτο βιβλίο του έργου του Προς τους καιρούς)[1]
Ο Υψικρέων ο Μιλήσιος και ο Προμέδων ο Νάξιος ήταν πάρα πολύ φίλοι. Όταν λοιπόν έφτασε κάποτε στη Μίλητο ο Προμέδων, λέγεται ότι η γυναίκα του άλλου, η Νεαίρα, τον ερωτεύτηκε. Όσο ήταν παρών ο Υψικρέων, αυτή δεν τολμούσε να πιάσει συζήτηση με το φιλοξενούμενο. Μετά από ένα χρονικό διάστημα, καθώς ο Υψικρέων έτυχε να είναι μακριά, ενώ ο Προμέδων ήρθε και πάλι, η Νεαίρα επιχείρησε να τον πλησιάσει τη νύχτα, την ώρα που κοιμόταν. Στην αρχή προσπάθησε να τον πείσει, καθώς όμως εκείνος δεν ενέδιδε, από ντροπή για το Δία της φιλοξενίας και της φιλίας, η Νεαίρα πρόσταξε τις υπηρέτριες να αποκλείσουν το θάλαμο. Μ’ αυτό τον τρόπο και ασκώντας κάθε είδους γοητεία η Νεαίρα τον ανάγκασε να σμίξει μαζί της. Την επόμενη μέρα ο Προμέδων, θεωρώντας φοβερά όσα έγιναν, έφυγε με το πλοίο στη Νάξο. Τότε και η Νεαίρα από φόβο για τον Υψικρέοντα έπλευσε προς τη Νάξο. Καθώς ο Υψικρέων την ζητούσε πίσω, κάθισε ικέτισσα πλάι στην εστία του πρυτανείου.[2] Οι Νάξιοι παρά τα παρακάλια του Υψικρέοντα του είπαν ότι δε θα του την παραδώσουν. Τον προέτρεπαν, ωστόσο, να προσπαθήσει να την πάρει μαζί του με την πειθώ. Ο Υψικρέων το θεώρησε αυτό ως ασέβεια προς το πρόσωπό του και έπεισε τους Μιλήσιους να κηρύξουν τον πόλεμο στους Ναξίους.[3]
[1] Η ιστορία αυτή διασώζεται μόνο στον Παρθένιο και τον Πλούταρχο, Γυναικών αρεταί 254B.
[2] Το πρυτανείο ήταν δημόσιο οίκημα σε πολλές αρχαίες ελληνικές πόλεις, αφιερωμένο στη θεά Εστία. Στην Αθήνα ήταν έδρα του επώνυμου άρχοντα και εκεί φιλοξενούσαν τους ξένους πρέσβεις και τους Αθηναίους απεσταλμένους στην επιστροφή τους έπειτα από την εκπλήρωση της αποστολής τους, καθώς επίσης και τους πολίτες που προσέφεραν υπηρεσίες στο κράτος. Και στις άλλες αυτόνομες ελληνικές πόλεις υπήρχε πρυτανείο με δημόσια εστία και ήταν κάτι ανάλογο με το σημερινό δημαρχείο.
[3] Tα γεγονότα αυτά προηγούνται χρονικά όσων αναφέρονται στην ιστορία της Πολυκρίτης και του Διόγνητου (αριθμός 9), αλλά ανήκουν στο ευρύτερο πλαίσιο του ίδιου πολέμου μεταξύ Ναξίων και Μιλησίων.