"Τίποτα δεν υπάρχει σταλμένο από το Δία που να μην κρατά την αγνή λάμψη του αιθέρα": η μετεωρολογία του Δημόκριτου

Οι Ατομικοί αποσυνδέουν τα φαινόμενα της βροντής, της αστραπής και του κεραυνού από το Δία της μυθολογίας και τα αποδίδουν σε καθαρά φυσικά αίτια (απ. 415): «Ο Λεύκιππος αποφαίνεται ότι η πτώση του πυρός που έχει απομείνει μέσα στα παχύτατα σύννεφα δημιουργεί τη δυνατή βροντή. Ο Δημόκριτος θεωρεί, αφενός, τη βροντή ως αποτέλεσμα ενός ανώμαλου μίγματος ατόμων, το οποίο ανοίγει δίοδο με φορά προς τα κάτω στο νέφος που το περιβάλλει. Αφετέρου, θεωρεί την αστραπή ως αποτέλεσμα της σύγκρουσης (αυτού του μίγματος) με νέφη, εξαιτίας της οποίας τα γενεσιουργά άτομα του πυρός με την τριβή διηθούνται μέσω αραιωμάτων με πολλά κενά και μαζεύονται στο ίδιο μέρος. Ο κεραυνός, πάλι, δημιουργείται, όταν υπάρχει βίαιη κίνηση μιγμάτων που αποτελούνται από άτομα γενεσιουργά του πυρός, τα οποία είναι καθαρότερα, λεπτότερα, ομαλότερα και πυκνότερα αρμοσμένα, όπως ο ίδιος γράφει. Θύελλα με κεραυνούς, τέλος, δημιουργείται, όταν μίγματα πυρός με περισσότερα κενά, αφού συγκεντρωθούν σε περιοχές με πολλά κενά και στερεοποιηθούν σε υμένες που παράγουν τα ίδια, αποκτήσουν την προς το βάθος φορά χάρη στην πολύπλοκη ανάμιξη τους». Το χωρίο είναι ασαφές και δύσκολο στην ερμηνεία του, φαίνεται όμως να υπονοεί μια διαδικασία σε τρία στάδια: Στο πρώτο στάδιο (βροντή) υπάρχει ένα μίγμα πυρός με άλλα στοιχεία που χαρακτηρίζεται ανώμαλο. Λέγεται ανώμαλο, επειδή κανονικά το πυρ δε σχηματίζει ενώσεις με άλλα στοιχεία. Έτσι, η ένωσή του αυτή είναι ασταθής και τείνει να ανοίξει δρόμο μέσα από το νέφος που το περιβάλλει. Το σπάσιμο αυτού του περιβλήματος παράγει τη βροντή. Σε ένα δεύτερο στάδιο αυτό το ανώμαλο μίγμα συγκρούεται με άλλα νέφη που του φράζουν το δρόμο. Αυτά τα νέφη λειτουργούν ως ένα είδος κόσκινου που συγκρατεί τα μεγαλύτερα και χοντρότερα άτομα, αφήνοντας να περάσουν μέσα από τα κενά τους μόνο τα πιο λεπτά άτομα, τα άτομα του πυρός. Στη διάρκεια αυτού του κοσκινίσματος με την τριβή των ατόμων του πυρός παράγεται η αστραπή. Σε ένα τρίτο στάδιο το πυρ, κοσκινισμένο και καθαρό  πέφτει βίαια στη γη ως κεραυνός.

Η φωτιά του κεραυνού είναι πολύ καθαρότερη από τη γήινη φωτιά, όπως λέγεται ποιητικότατα στο απ. 415 (Πλούταρχος): «H φωτιά του κεραυνού είναι αξιοθαύμαστη για την ακρίβεια και τη λεπτότητά της, αφού έλκει τη γέννησή της από καθαρή και αγνή ουσία και είναι σε θέση να αποσείει και να αποκαθαίρει, χάρη στην οξύτητα της κίνησής της, οποιοδήποτε νοτερό ή γεώδες υλικό αναμιγνύεται μαζί της. «Τίποτα δεν υπάρχει σταλμένο από το Δία», όπως λέει και ο Δημόκριτος, «που να μην κρατά την αγνή λάμψη του αιθέρα».