Τέτοιες
μέρες, στα τέλη Αυγούστου ή αρχές Σεπτεμβρίου του 480 έγινε η αθάνατη μάχη στις
Θερμοπύλες. Στο πολυάνδριον (ομαδικός τάφος) των Θερμοπυλών, όπως μας
πληροφορεί ο Στράβων (9.4.2), είχαν στηθεί πέντε στήλες με επιγραφές. Επιγράμματα
για τους νεκρούς σώζονται μέσω της λογοτεχνικής παράδοσης.
Ηρόδοτος
7.228 -επίγραμμα του Σιμωνίδη για τον μάντη Μεγιστία που έπεσε στη μάχη των
Θερμοπυλών:
Μνῆμα
τόδε κλεινοῖο Μεγιστία͵ ὅν ποτε Μῆδοι
Σπερχειὸν
ποταμὸν κτεῖναν ἀμειψάμενοι͵
μάντιος͵
ὃς τότε Κῆρας ἐπερχομένας σάφα εἰδὼς
οὐκ
ἔτλη Σπάρτης ἡγεμόνα προλιπεῖν.
Τούτο
είναι το μνήμα του ένδοξου Μεγιστία. Αυτόν κάποτε οι Μήδοι
τον
σκότωσαν περνώντας του Σπερχειού το ποτάμι.
Ήταν
μάντης και γνώριζε καλά του θανάτου την μοίρα που τότε ερχόταν.
Αλλά
τον βασιλιά της Σπάρτης να εγκαταλείψει δεν άντεξε.
Επίγραμμα των Πελοποννησίων (Ηρόδ.
7.228):
Μυριάσιν
ποτὲ τᾷδε τριακοσίαις ἐμάχοντο
ἐκ
Πελοποννάσου χιλιάδες τέτορες.
Εδώ
πολέμησαν κάποτε, ενάντια σε τρία εκατομμύρια,
τέσσερις
χιλιάδες άντρες από την Πελοπόννησο.
Για τον Λεωνίδα και τους τριακόσιους
του ήταν χαραγμένο το περιφημότερο όλων των επιγραμμάτων (Ηρόδ. 7.228):
Ὦ
ξεῖν΄͵ ἀγγέλλειν Λακεδαιμονίοις ὅτι τῇδε
κείμεθα͵
τοῖς κείνων ῥήμασι πειθόμενοι.
Ξένε,
ανάγγειλε στους Λακεδαιμόνιους ότι εδώ
αναπαυόμαστε
νεκροί, πιστοί στις προσταγές τους.
Επίγραμμα για τους Θεσπιείς (Στέφ.
Βυζ., λήμμα Θέσπεια):
ἄνδρες
τοί ποτ΄ ἔναιον ὑπὸ κροτάφοις Ἑλικῶνος͵
λήματι
τῶν αὐχεῖ Θεσπιὰς εὐρύχορος.
Αυτοί
οι άνδρες κάποτε κατοικούσαν στις πλαγιές του Ελικώνα.
Για
το θάρρος τους καυχιούνται οι Θεσπιές οι απλόχωρες.
Για τους Οπούντιους Λοκρούς (Στράβων
9.4.2):
τούσδε ποθεῖ φθιμένους ὑπὲρ Ἑλλάδος ἀντία
Μήδων͵
μητρόπολις Λοκρῶν εὐθυνόμων Ὀπόεις.
Τούτους, που πέθαναν για την Ελλάδα
πολεμώντας τους Μήδους,
τους ποθεί ο Οπούς, η μητρόπολη των
Λοκρών με τους δίκαιους νόμους.
[Για τους Κορίνθιους στη ναυμαχία της Σαλαμίνας βλ. ΕΔΩ]
[Για τους Κορίνθιους στη ναυμαχία της Σαλαμίνας βλ. ΕΔΩ]